အလုပ္သမားမ်ား အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ

Aung Maw Hein

ေဒၚခင္စိုးဝင္း ။ ။ ILO ကမာၻ႔အလုပ္သမားအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ကေနၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ကန္႔သတ္ထားခဲ့တဲ့ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြကို ရုတ္သိမ္းေပးလိုက္ပါတယ္။ ဒီအေပၚမွာ ဝန္ႀကီးအေနနဲ႔ ဘယ္လိုမ်ား မွတ္ခ်က္ေပးခ်င္ပါသလဲ။

ဦးေအာင္ၾကည္ ။ ။ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံအေပၚမွာ ILO ရဲ ႔ ကန္႔သတ္ခ်က္က ၁၉၉၉ ခုႏွစ္တုန္းကေတာ့ (၃) ခ်က္ရွိတယ္။ အဲဒီ (၃) ခ်က္ကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ကို assistance ေပးဖို႔ကိစၥေတြ - trading, technical assistance တို႔။ ဒါမ်ဳိးေတြကို ကန္႔သတ္တာပါ။ ဒါေပမဲ့ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္မွာ ကန္႔သတ္တဲ့အခ်က္ၾကေတာ့ တျခား ႏိုင္ငံေတြ၊ ကုလသမဂၢညီလာခံ၊ ေနာက္ Eco Source အပါအဝင္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာအဖြဲ႔အစည္းေတြအားလံုး အေပၚမွာ ေမတၱာရပ္ခံခ်က္ေတြ ျဖစ္လာတဲ့အခါၾကေတာ့ ႏိုင္ငံရဲ ႔ စီးပြားေရးကိုပါ ထိခိုက္ေစခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို ထိခိုက္ေစတဲ့အတြက္လည္း က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံမွာ အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္း ရွားပါးမႈေတြ ျဖစ္လာခဲ့ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံသားတခ်ဳိ ႔ဟာ ျပည္ပႏိုင္ငံကိုသြားၿပီးေတာ့ အလုပ္လုပ္ရတဲ့ အေနအထားဟာ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ပိုၿပီးေတာ့ ထင္ထင္ရွားရွား က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ၿပီး ျဖစ္လာတယ့္သေဘာမ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။ 

က်ေနာ္တုိ႔ အခ်က္အလက္ေတြ data အခ်က္အလက္ေတြ ဒီအတိုင္းပဲ ေတြ႔ရပါတယ္။ အခု ILO အေနနဲ႔ အခုဆိုလို႔ရွိရင္ 99 Resolutions (၃) ခ်က္စလံုးကို lift လုပ္ေပးပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ 2000 Resolutions မွာ (၃) ခ်က္ကို လံုးဝ lift လုပ္ၿပီးေတာ့မွ တခ်က္ကိုေတာ့ suspend လုပ္ထားပါတယ္။ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ lift လုပ္တဲ့သေဘာပါပဲ။ သူကေတာ့ တကယ့္တကယ္ အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ ဌာနနဲ႔ မသက္ဆိုင္ဘဲနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ဒီကိုေရာက္လာတဲ့အခါမွာ mission အဖြဲ႔အေနနဲ႔ ၾကားနားရတဲ့အပိုင္းမွာ special sitting ထိုင္ရတဲ့အပိုင္းေလး။ procedure သေဘာနဲ႔ ပိုၿပီးသက္ဆိုင္ပါတယ္။ အဲဒီ procedure ကို ေလွ်ာ့ေပးတဲ့သေဘာပါ။ အဲဒီေတာ့ (၈) ခ်က္မွာ (၇) ခ်က္ကို lift လုပ္ေပးေတာ့ၿပီးမွ တခ်က္ကိုပဲ suspend လုပ္တဲ့သေဘာမ်ဳိး သက္ေရာက္ေနတယ္ဆိုေတာ့ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္ဟာ က်ေနာ္တို႔ဟာ balance ျဖစ္တယ္၊ မွ်တတယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ တႀကိမ္တည္းတၿပိဳင္တည္း အကုန္လံုး lift လုပ္ေပးဖို႔ဆိုတာကလည္း ျဖစ္ေတာင့္ျဖစ္ခဲ့ အခြင့္အေရးပါ။ ဒါမ်ဳိးကလည္း ခဲယဥ္းပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ မွ်တတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြလို႔ အဲဒီလိုပဲ ျမင္ပါတယ္။

ေဒၚခင္စိုးဝင္း ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းမွာ အခုလတ္တေလာ စက္မႈဇံုေတြမွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ အလုပ္အခြင့္အေရး ေတာင္းဆိုတဲ့ဆႏၵျပပြဲေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အလုပ္ရွင္နဲ႔ အလုပ္သမားေတြၾကားမွာ ဝင္ၿပီးေစ့စပ္ဖ်န္ေျဖေပးတဲ့ အလုပ္သမားဝန္ႀကီးဌာနရဲ ႔ အခန္းက႑နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဝန္ႀကီးအေနနဲ႔ နည္းနည္းမ်ား ေျပာျပေပးလို႔ ရပါသလားရွင့္။

ဦးေအာင္ၾကည္ ။ ။ ဒီေနရာမွာ က်ေနာ္ အသိအမွတ္ျပဳၿပီးေတာ့ ေျပာခ်င္တာကေတာ့ ဘာလဲဆိုေတာ့ ဒီကိုလာခါနီး (၃) ရက္ေန႔မွာ ရန္ကုန္မွာ Multilateral Talk တခုေလး လုပ္လိုက္ပါတယ္။ အဲဒီမွာ အဖြဲ႔အစည္းေတြအကုန္လံုး ပါၾကတယ္။ အလုပ္သမားေရး လႈပ္ရွားတဲ့ပုဂၢိဳလ္ေတြ၊ အလုပ္သမားကိုယ္စားလွယ္ေတြ၊ အလုပ္ရွင္ကိုယ္စားလွယ္ေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ၊ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္၊ အစိုးရဝန္ႀကီးေတြ ဒီျပႆနာကို စဥ္းစားတဲ့အထဲမွာ အခ်က္တခ်က္ ပါတာေပါ့။ တကယ့္တကယ္ သူ႔ရဲ ႔ ေခါင္းစဥ္ကေတာ့ CMP လုပ္ငန္းနဲ႔ သက္ဆိုင္တာေပါ့။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ စက္ရံု၊ အလုပ္ရံုေတြက CMP ပဲ ျဖစ္ေနေသးတယ္။ အဲဒီေတာ့ CMP လုပ္ငန္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အလုပ္ရွင္၊ အလုပ္သမားျပႆနာေတြကို ဘယ္လို ေျဖရွင္းၾကမလဲဆိုတာကို စဥ္းစားၾကရင္နဲ႔ အဲဒီမွာ connection ေလးတခု ရခဲ့တယ္။ အထူးသျဖင့္ ၈၈ မ်ဳိးဆက္သစ္ေက်ာင္းသားေတြ၊ အလုပ္သမားေရး လႈပ္ရွားေနတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ က်န္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြနဲ႔ တေယာက္နဲ႔တေယာက္ နားလည္းမႈေလး ရခဲ့တယ္။ အလုပ္သမားဝန္ႀကီးဌာန ဘာေတြလုပ္ေနတယ္ဆိုတာကိုလည္း အဲဒီအခ်ိန္ၾကေတာ့ သိလာတယ္။ က်ေနာ္လည္း ရွင္းျပပါတယ္။ အနာဂတ္ က်ေနာ္တုိ႔ သြားမယ္လမ္းေၾကာင္းက ဘယ္ေလာက္အတိုင္းအတာအထိသြားမယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေရာက္ခဲ့တဲ့ခရီးက ဘယ္ေလာက္အထိ ေရာက္ေနၿပီလဲ။ ဒီလုိ ရွင္းျပတဲ့အခ်ိန္မွာ အကုန္လံုးကလည္း နားလည္းသေဘာေပါက္ပါတယ္။ အျပန္အလွန္ အျမင္ခ်င္း ဖလွယ္ႏိုင္ၾကတဲ့အတြက္ တေယာက္နဲ႔တေယာက္ နားလည္းမႈရရွိလာၿပီးေတာ့ အဲဒီေနာက္ပိုင္းမွာ ေျဖရွင္းရတာ ပိုၿပီးေတာ့ လြယ္လာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။

ေဒၚခင္စိုးဝင္း ။ ။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ မနက္တုန္းက ေျပာသြားတာလည္း ၾကားလိုက္ပါတယ္။ အလုပ္သမား ဥပေဒေတြက ေခတ္နဲ႔ မေလ်ာ္ညီေတာ့ဘူး။ အႏိွမ့္ဆံုးလစာ သတ္မွတ္ခ်က္ကအစ ေခတ္နဲ႔မဆီေလ်ာ္ေတာ့ဘူးလို႔ ေျပာဆိုခဲ့တယ္။ လူမႈဖူလံုေရး အက္ဥပေဒလိုမ်ဳိးပဲ အလုပ္သမား တျခားဥပေဒေတြကို ျပင္ဆင္တာ ရွိပါေသးသလားရွင့္။

ဦးေအာင္ၾကည္ ။ ။ က်ေနာ္တို႔ ဘာပဲေျပာေျပာ Labor Organization Law အသစ္ ေြက္လာၿပီ။ ေနာက္ Trade Settlement Law ထြက္လာၿပီ။ တႏွစ္အတြင္းမွာ ဥပေဒ ႏွစ္ခု ။ Social Security Law ပါဆိုရင္ (၃) ခု ေျပာရမွာပါ။ အဲဒီေတာ့ ဝန္ႀကီးဌာနတခုတည္းက ဥပေဒ (၃) ခု။ ဥပေဒ တခုတခု ျပဳစုရတာ အေတာ္ခက္ပါတယ္။ ေတာ္ေတာ္ေလးလည္း တုိင္ပင္ရတယ္။ ေဆြးေႏြးရတယ္။ အႀကိမ္ေပါင္းကို ရာနဲ႔ခ်ီၿပီးေတာ့မွ ေဆြးေႏြးရတယ္၊ ျပဳျပင္ရတယ္၊ ျပင္ဆင္ရတယ္။ အခုနလို အေထာက္အထားေတြရွာရတယ္။ တႏွစ္အတြင္းမွုာ ဥပေဒ (၃) ခု ေရးဆြဲႏိုင္ခဲ့တယ္လို႔ ဒီလိုပဲ ေျပာရမွာျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ ဆက္ၿပီးေတာ့ လုပ္သြားပါမယ္။ အခုဆိုရင္ လာမယ့္ လႊတ္ေတာ္မွာ ဥပေဒ (၃) ခု တင္ဖို႔ ရည္ရြယ္ထားပါတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ အခုနတုန္းက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေျပာၾကားသြားတဲ့ Minimum Wages Act လည္း တခု အပါအဝင္ျဖစ္ပါတယ္။ Minimum Wages Act က ဟိုတုန္းက ရွိခဲ့တဲ့ Minimum Wages Act က ေတာ္ေတာ္ေလး ေခတ္မမီွေတာ့ပါဘူး။ ေနာက္တခုက တကယ္တမ္း လက္ေတြ႔လုပ္ဖို႔ကလည္း ေတာ္ေတာ္ေလး ခဲယဥ္းေနပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္မို႔ က်ေနာ္တို႔က ဒီ Minimum Wages Act နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အသစ္ျပန္ေရးဆြဲရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အသစ္ျပန္ေရးဆြဲတဲ့အခါၾကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္လည္း မီွဖို႔လိုတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေန႔ဆုိရင္ Minimum Wages Act နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ပညာရွင္ေတြ။ ဒီ ဂ်ီနီဗာမွာ ဥပေဒပညာရွင္ေတြ ေပါပါတယ္။ ေပါတဲ့အခါၾကေတာ့ အထူးသျဖင့္ အၿငိမ္စားပညာရွင္ေတြ ပုဂၢိဳလ္ေတြနဲ႔ ျပန္ၿပီးေတာ့တိုင္ပင္တယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေရးဆြဲထားၿပီးသာၿပီပါ။ Minimum Wages Act ဥပေဒကို ေရးဆြဲထားၿပီျဖစ္တယ္။ Skill development ေရးဆြဲထားၿပီျဖစ္တယ္။ ဒါက အလုပ္သမားဖက္က။ က်ေနာ္က လူမႈဝန္ထမ္းဖက္ကလည္း တာဝန္ရွိတာမို႔ Risk – Law လည္း ေရးဆြဲထားၿပီျဖစ္တယ္။ က်ေနာ္မွာ drafts (၃) ခု ရွိေနတယ္။ အဲဒီ drafts (၃) ခုကို international norms ေတြနဲ႔ ညီမညီ ဒါေလးေတြ က်ေနာ္တို႔ ျပန္ၿပီးေတာ့ ရင္းရင္းႏီွးႏီွးနဲ႔ တေယာက္နဲ႔တေယာက္၊ တခါတည္း အလုပ္ျပတ္သြားတယ္။ ဒီပုဂၢိဳလ္ႀကီးေတြကို ဗမာျပည္ ျပန္ဖိတ္ၿပီးမွ ေဆြးေႏြးရမယ္၊ လုပ္ရမယ္ဆိုရင္ အခ်ိန္လည္းၾကာမယ္။ ကုန္က်စရိတ္ေတြလည္းမ်ားမယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၁၃ ရက္ေန႔အထိ ILO ကိစၥေတြ အျပတ္လုပ္တယ္။ ၁၄ ရက္မွာ ဒါကိုေဇာက္ခ်ၿပီးေတာ့ လုပ္တာပါ။ အဲဒီေတာ့ cost effective ေတာ့ ျဖစ္သြားတာေပါ့။ အမ်ားႀကီး အလုပ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပေဒ ေနာက္ထပ္ လာမယ့္ လႊတ္ေတာ္မွာ ၃ ခု ဆက္တင္သြားမယ္။ ဆက္လက္ၿပီး က်ေနာ္ လုပ္သြားမွာပါ။

ေဒၚခင္စိုးဝင္း ။ ။ ေနာက္တခု သိခ်င္တာက တျခားႏိုင္ငံေတြမွာဆို လူမႈဖူလံုေရးစနစ္က အင္မတန္ကုိမွ သက္ႀကီးရြယ္အုိေတြအတြက္ အင္မတန္ေကာင္း၊ စိတ္ခ်လံုၿခံဳမႈကို ေပးႏိုင္တဲ့ စနစ္ေလးတခု။ ျမန္မာနိုင္ငံမွာေရာ ဒီလိုမ်ဳိး လူမႈဖူလံုေရးဌာနအေနနဲ႔ သက္ႀကီးပင္စင္ကိစၥ၊ ဘာညာမ်ား လုပ္တာရွိပါသလား။

ဦးေအာင္ၾကည္ ။ ။ ၁၉၅၄ လူမႈဖူလံုေရးဥပေဒအေၾကာင္းေတာ့ သိၿပီးသာျဖစ္ပါေပါ့။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီမွာ အခုအခ်ိန္ လက္ေတြ႔က်င့္သံုးတဲ့အခါမွာေတာ့ အမ်ားႀကီးသူမွာ အဲဒီမွာ လိုအပ္ခ်က္ေတြ ရွိေနပါတယ္။ အခုေခတ္ကာလမွာ social protection ကို လူတုိင္းက ဦးစားေပးလာၾကၿပီေလ။ ဒီမုိကေရစီေခတ္ ေရာက္လာတဲ့အခါၾကေတာ့ လူမႈေရးကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မႈေတြက social security measures ေတြက လူတိုင္းက စိတ္ဝင္စားၿပီး၊ လူတုိင္းက က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ ေတာင္းဆိုေနၾကတဲ့ကိစၥ။ အဲဒီလိုကိစၥမ်ဳိးမွာ က်ေနာ္တို႔က ၁၉၅၄ လူမႈဖူလံုေရးဥပေဒေတြဟာ လူအမ်ားစု၊ အလုပ္သမားအမ်ားစုရဲ ႔ အက်ဳိးစီးပြားကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ေဆာင္ၾကဥ္းမေပးႏိုင္အတြက္ ယံုၾကည္မႈ က်ဆင္းေနတယ္။ အမွန္အတိုင္း ေျပာရရင္ေတာ့။ ၁၉၅၄ Social Security Act ကို ယံုၾကည္မႈက်ဆင္းတယ္။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔က အသစ္ေရးဆြဲခဲ့တယ္။ ေရးဆြဲခဲ့တာေတာင္ ၃ ႏွစ္ေတာင္ ေစာေစာထဲက ေရးဆြဲခဲ့တာ။ ၃ ႏွစ္ေတာင္ အခ်ိန္ယူၿပီး ေရးဆြဲခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ ေရးဆြဲခဲ့တဲ့ ဥပေဒမွာ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ high age pension သက္ႀကီးတဲ့လူေတြကိုလည္း ပင္စင္ေပးႏိုင္တဲ့ အစီအစဥ္ေတြ ပါရမယ္။ ေနာက္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္စြမ္းမရွိတဲ့ ပင္စင္မ်ဳိးလည္း ထည့္တယ္။ ေနာက္ unemployment pension ေတြလည္းထည့္တယ္။ ေနာက္တခါ social security housing project တို႔လည္း ထည့္ထားတယ္။ နမူနာကေတာ့ ေဘးပတ္ဝန္းက်င္က ေကာင္းတဲ့ႏိုင္ငံေတြရဲ ႔ နမူနာေတြလည္း ယူပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ အာဆီယံစံႏႈန္း၊ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာစံႏႈန္းေတြကို ၾကည့္ၿပီးေတာ့ လုပ္ထားပါတယ္။ ဒီ ဥပေဒကေတာ့ ေလာေလာဆယ္ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္နဲ႔ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္မွာ ေဆြးေႏြးၿပီးသြားၾကပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္မွာ တခုနဲ႔တခု တခ်ဳိ ႔ေနရာေလးေတြမွာ ျပန္ညိႇႏိႈင္းဖို႔ က်န္ေနေသးတဲ့အတြက္ မၿပီးျပတ္ေသးပါဘူး။ လာမယ္ လႊတ္ေတာ္မွာေတာ့ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္က သတ္မွတ္ျပဌာန္းေပးႏိုင္မယ္လို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္။

ေဒၚခင္စိုးဝင္း ။ ။ ဝန္ႀကီးကို ေနာက္ဆံုးအေနနဲ႔ ေမးခ်င္တာက ဝန္ႀကီးအေနနဲ႔ ဆက္ဆံေရးဝန္ႀကီးအျဖစ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ ျမန္မာအစိုးရၾကားမွာ ညိႇႏိႈင္းေဆာင္ရြက္ခဲ့တာေတြ ရွိပါတယ္။ အခုလိုမ်ဳိး ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ျဖစ္လာတာ ဝန္ႀကီးအေနနဲ႔ ပါဝင္ခဲ့တဲ့ အခန္းက႑ကေရာ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ ရွိပါသလား။

ဦးေအာင္ၾကည္ ။ ။ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ ရွိပါသလားဆိုရင္ေတာ့ အားျဖည့္ေပးရာ က်လိုက္မယ္လို႔ က်ေနာ္ကထင္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လည္းဆိုေတာ့ reformation strategy ကေတာ့ နဂိုကတည္းကရွိၿပီးသာပါ။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္တို႔က cooperation and collaboration ဒီပံုစံမ်ဳိးေလးနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြနဲ႔ ညိႇႏိႈင္းတဲ့၊ သြားၾကတဲ့အခါၾကေတာ့ မူလရွိၿပီးသာ reformation strategy ကို ပိုၿပီးအားေကာင္းေစပါတယ္။