၂၁ ရာစု၏ carcinogen (ကင္ဆာျဖစ္ေစေသာ (ဓာတ္ပစၥည္း) မ်ား........

Win Paphyu

ယေန႔ေခတ္တြင္ ဆန္းၾကယ္လွပ ဒီဇို္င္းဆန္းသစ္ေသာ ေခတ္မွီ အသံုးအေဆာင္မ်ား၊ ထူးျခားေသာ အရသာမ်ားျဖင့္ ျပည့္စံုေသာ အစားအစာမ်ား နွင့္ အရာမ်ိဳးစံုတို႔သည္ ထြက္ေပၚလ်က္ရွိသည္။ ထိုအရာမ်ားနွင့္အတူ ထူးျခားဆန္ၾကယ္စြာ ျဖစ္ေပၚလာေသာအရာမ်ားမွာ ေရာဂါမ်ားပင္ျဖစ္သည္။ ေရာဂါမ်ား အနက္မွ အမ်ားနွင့္မတူ တစ္မူထူးျခားစြာ ျဖစ္ေပၚလာသည္မွာ ကင္ဆာေရာဂါမ်ား ပင္ျဖစ္သည္။


လြန္ခဲ႔ေသာ ဆယ္နွစ္ေက်ာ္ခန္႔ကိုျပန္လည္ၾကည့္လိုက္လွ်င္ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ အျဖစ္မ်ားေသာကင္ဆာေရာဂါမ်ားမွာ ဆယ္ဂဏန္းမွ်သာရွိေပသည္။ ထို႔အတူ ကင္ဆာေရာဂါခံစားေနရသူ လူဦးေရမွာလည္း ရာဂဏန္းမွ်သာရွိေပသည္။

ယေန႔ေခတ္တြင္ ေဆးပညာရပ္မ်ားသည္ တစ္ဟုန္ထိုးျမင့္မားလာသည္ကို ေတြ႔ရသည္။ သို႔ရာတြင္ ေရာဂါေၾကာင့္ေသဆံုးရေသာလူဦးေရသည္ ထူးျခား၍ မသြားခဲ႔ပါေခ်။ ကုသ၍ မရေသာေရာဂါမ်ား နွင့္ ေသဆံုးေသာလူမ်ားမွာ ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။ ဤသို႔ဆိုလွ်င္ အဘယ္ေၾကာင့္ပါနည္း။

ေရာဂါသစ္မ်ား ထပ္မံေပၚေပါက္လာျခင္းနွင့္ပတ္သတ္၍ စစ္တမ္းမ်ား မွတ္တမ္းမ်ား ျပဳစုထားရွိရာ အေျဖအမ်ိဳးမိ်ဳးကိုေတြ႔ရွိေနဆဲျဖစ္ပါသည္။

Carcinogen ဆိုသည္မွာ ကင္ဆာျဖစ္ေစေသာ ဓာတ္ပစၥည္းမ်ားကိုဆိုလိုပါသည္။ ကင္ဆာေရာဂါသည္ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမိ်ဳးေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလ်က္ရွိရာ ကင္ဆာျဖစ္ေစေသာ ဓာတ္ပစၥည္းမ်ားကိုေရွာင္ၾကည္ျခင္းအား ျဖင့္ ကင္ဆာေရာဂါ အႏၱရာယ္ကို တစ္ဖက္တစ္လမ္းမွ ကာကြယ္နုိင္မည္ဟု ထင္ျမင္ယူဆမိပါသည္။

Carcinogen မ်ားတြင္ ဓါတ္ေရာင္ျခည္နွင့္ အစားအစာမ်ားပါ၀င္ပါသည္။

လြန္ခဲ႔ေသာနွစ္အနည္းငယ္ခန္႔က ဓါတ္မွန္ရိုက္သည့္ အေဆာက္အဦးတစ္ခုတြင္ ထိုဓါတ္မွန္ရိုက္သည့္အခန္း၏ အေပၚထပ္ ရံုးခန္းမွ လူမ်ားအားလံုးနီးပါး ကင္ဆာျဖစ္ၾကေၾကာင္း စစ္တမ္းေကာက္ယူရရွိပါသည္။

ယေန႔ေခတ္၏ carcinogen မ်ားတြင္ နံပါတ္ ၁ ေနရာယူထားသည္မွာ ေဆးလိပ္ ျဖစ္ပါသည္။

ေဆးလိပ္တြင္ပါ၀င္ေသာ နီကိုတင္းအပါအ၀င္ ကာဗြန္မ်ား မီးခိုးေငြ႔မ်ားသည္ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္း နွင့္ဆိုင္ေသာကင္ဆာမ်ား၊ အဆုတ္နွင့္ဆိုင္ေသာကင္ဆာမ်ားကိုျဖစ္ေစနိုင္သျဖင့္ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းကို တတ္စြမ္းသမွ်ေရွာင္ၾကည္ၾကဖို႔လိုပါသည္။

မိမိကေဆးလိပ္မေသာက္ဘူး ဘာမွမဆိုင္ပါဘူးဟု ဆိုကာ ေပါ့ဆ၍လည္း မေနပါနွင့္။ ေဆးလိပ္အမွန္တကယ္ ေသာက္ေသာသူ ထံမွ ေလထဲသို႔ေရာက္ရွိလာေသာ အေငြ႔သည္လည္း ကင္ဆာျဖစ္ေစနုိင္ပါသည္။ ထိုသို႔ခံရေသာသူမ်ား ကို Passive Smoker မ်ားဟု အမည္ေပးပါသည္။ အမွန္တကယ္ေသာက္သံုးသူမ်ားထက္ passive smoker မ်ားက ကင္ဆာျဖစ္နုိင္ေခ် တစ္ဆခြဲခန္႔ ပိုပါသည္။

Carcinogen မ်ားအနက္ အသံုးမ်ားေသာ ပစၥည္းတစ္ခုမွာ ဆိုးေဆးနွင့္မိႈစြဲျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အိမ္ရွင္မတို္င္း ဟင္းခ်က္ၾကျပီဆိုလွ်င္ မပါမျဖစ္ပါေသာ၊ အရသာေရာ အေရာင္အဆင္းပါ ရရန္ ရည္ရြယ္၍ အိမ္တိုင္းလိုလိုပင္ ငရုတ္သီးမႈန္႕ သံုးစြဲၾကပါသည္။ အစားအေသာက္မွတ္ပံုတင္ျပီးေသာ ငရုတ္သီးမႈန္႔မ်ားကို မေျပာလိုေသာ္လည္း ေစ်းထဲမွ အလြယ္တကူ နွင့္ေစ်းနွဳန္းခ်ိဳသာေသာ ငရုတ္သီးမႈန္႔မ်ားနွင့္ ဟင္းခတ္လိုက္လွ်င္ အဆမတန္ ရဲရဲေတာက္သြားေသာ ငရုတ္သီးမႈန္႔မ်ား ၏ ဆိုးေဆးအႏၱရာယ္ကိုေတာ့ၾကိဳတင္သတိေပးလိုပါသည္။

ေနာက္တစ္ခ်က္ သတိေပးလိုသည္မွာ ငရုတ္သီးမႈိျဖစ္ပါသည္။ ငရုတ္သီးစိမ္းလတ္လတ္ဆတ္ဆတ္တြင္ မႈိပါခဲေသာ္လည္း ေျခာက္သြားေသာ ငရုတ္သီးမ်ားသည္မႈိစြဲတတ္ပါသည္။ အခ်ိဳ႕အိမ္မ်ားတြင္ ဆိုးေဆးေၾကာက္၍ ငရုတ္သီး အပု သို႔မဟုတ္ အေတာင့္ရွည္ကို ၀ယ္ကာ သံပံုးထဲတြင္သိမ္း၍ လိုေသာအခါမွ ထုတ္သံုးၾကပါသည္။ အသံုးျပဳရာတြင္လည္း ငရုတ္သီးကို ေရစိမ္ ငရုတ္ဆံုထဲထည့္ေထာင္း ျပီးလွ်င္ဟင္းထဲထည့္ခ်က္တတ္ၾကသည္။ ထိုအခါ မ်က္စိျဖင့္မျမင္ရေသာ မိႈမ်ားပါရွိကာဟင္းထဲသို႔ေရာက္သြား တတ္ပါသည္။ အခ်ိဳ႔မႈိမ်ားေၾကာင့္အစာအဆိပ္သင့္ျခင္းျဖစ္နိုင္သလို အခ်ိဳ႔မႈိမ်ားေၾကာင့္ကင္ဆာျဖစ္ေစနုိင္ပါသည္။

လူတခ်ိဳ႔ကေတာ့ ေနလွမ္းလိုက္လွ်င္ ေလွာ္လိုက္လွ်င္ မႈိမ်ားပ်က္စီးသြားမည္ဟု ထင္ၾကပါသည္။ ဤအယူအဆသည္ မွန္သင့္သေလာက္မွန္ပါသည္။ လံုေလာက္ေသာအပူခ်ိန္ေရာက္ေအာင္ မီးအပူေပးလွ်င္ေတာ့ ပ်က္စီးသြားပါလိမ့္မည္။ သို႔ေသာ္ ဟင္းခ်က္ေသာသူမ်ားအသိပင္ျဖစ္ပါသည္။ ထင္းဖိုး မီးေသြးဖိုး ဂတ္စ္ဖိုးကုန္က်သည္မွတစ္ေၾကာင္း အခ်ိန္လု၍ ဟင္းခ်က္ရသည္ကတစ္ေၾကာင္း ငရုတ္သီးကိုေလွာ္ရာမွထြက္လာေသာ စူးရွမႊန္ေသာ အနံ႔အသက္မ်ားေၾကာင့္လည္းေကာင္း မည္သူမွ်လံုေလာက္ေသာအပူခ်ိန္အထိေစာင့္ေလွာ္ၾကမည္မဟုတ္ပါေခ်။

ထိုမႈိမ်ားဆိုးေဆးမ်ားေၾကာင့္ အစာအိမ္နွင့္ အူလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာေရာဂါမ်ားျဖစ္နိုင္ပါသည္။

ယုတ္ဆြအဆံုး လက္ဖက္ထဲ၌ ပင္လွ်င္ဆိုးေဆးထည့္တတ္ပါေသးသည္။

ေနာက္ထပ္ carcinogen တစ္ခုမွာ ယမ္းစိမ္း ျဖစ္ပါသည္။

မည္သူမွ်ေတာ့ ယမ္းစိမ္းက္ို အေတာင့္လိုက္ မစားၾကေသာ္လည္း အမွတ္မထားမိျဖင့္္ အစာလမ္းေၾကာင္းမွ ကိုယ္တြင္းသို႔ ၀င္ေရာက္သြားေသာ ယမ္းစိမ္းမ်ားမွာ မ်ားျပားလွပါသည္။ ယေန႔ေခတ္တြင္ နွစ္သက္စြာ စားသံုးေနၾကေသာ ကိုးရီးယားကင္မ်ားကို မည္သို႔ခ်က္ျပဳတ္သည္ဟု သင္ထင္ပါနည္း…………………..။

ေက်ာ္ခ်က္သည္/ျပဳတ္ျပီးေက်ာ္သည္ /ေဟာ့ေပါ့ထဲထည့္စားသည္ ဟုသင္ေျပာပါလိမ့္မည္။ ကၽြန္ေတာ္ကလည္းျပန္ေျပာပါမည္။ စနစ္တက်ခ်က္ျပဳတ္ေသာ ေစ်းၾကီးေပးရသည့္ဆိုင္ အခ်ိဳ႔မွလြဲ၍ လမ္းေဘးဆိုင္ အေတာ္မ်ားမ်ားသည္ ပူေနေသာဆီအိုးထဲသို႔ ေရာင္းမည့္ အသားလံုးမ်ားကို အထုတ္ထဲမွ ေဖာက္ထည္လိုက္ပါသည္။ ဤသည္မွာ သင္စားသံုး ေနသည့္ တုတ္ထိုးထားေသာ ကိုးရီးုယားကင္ေခၚ ကိုးရီးယားအသားလံုးေၾကာ္မ်ားျဖစ္ပါသည္။

ဟုတ္ပါျပီ။ ဤသို႔ဆိုလွ်င္ ဆက္ေျပာပါမည္။ ကိုးရီးယားကင္မ်ား ကို မည္သည့္အခ်ိန္တြင္စားသံုးမည္ကို မသိသျဖင့္ တာရွည္ခံေအာင္ ျပဳလုပ္ရပါသည္။ ထိုအသားလံုးမ်ားထဲတြင္ယမ္းစိမ္းပါသြားပါသည္။ အသားလံုးသည္ စက္ရံုမွ ထုတ္လိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။ အခုခ်က္ျခင္းသတ္လို္က္ေသာ ၾကက္ကိုပင္လွ်င္ေရေဆးရေသးသည္။ ထုိအသားလံုးမ်ားကို အဘယ္ေၾကာင ့္ ေရမေဆးဘဲ ေက်ာ္ခ်က္ရပါသနည္း။ အခိ်ဳ႔ကေတာ့ ေရေဆးလွ်င္ အရသာေပါ့သြားသည္ဟုေျပာၾကသည္။ အင္း စားလုိက္ေပအံုးေတာ့ ယမ္းစိမ္းေတြကို။ လွ်ာအလိုလိုက္ရင္ေတာ့ အူမၾကီးကင္ဆာ၊ အသည္းကင္ဆာ ေက်ာက္ကပ္ကင္ဆာနဲ႔ အမိ်ဳးမ်ဳိးေသာကင္ဆာမ်ားကို ခံစားရမည္ျဖစ္သည္။ အစာလဲေဆး ေဆးလဲအစာ မဟုတ္ေတာ့ဘဲ အစာလည္းေဘး ေဘးလည္းအစာ ဟုဆိုရေလာက္ေအာင္ ေဘးအႏၱရာယ္ျဖစ္ေစေသာအစာမ်ားျဖစ္လာေပလိမ့္မည္။

တာရွည္ခံေစေသာ ဓာတုပစၥည္းမ်ားနွင့္ ၎တို႔၏ အႏ ၱရာယ္္။ ။ ယေန႔ေခတ္တြင္ အစားအစာအေတာ္မ်ားမ်ားကို လြယ္ကူစြာစားသံုးနုိင္ရန္နွင့္ လိုအပ္ေသာအခ်ိန္တြင္ ရရွိနိုင္ရန္ရည္ရြယ္၍ တာရွည္ခံေအာင္ျပဳလုပ္ရာတြင္ ဓာတုေဆး၀ါးအမ်ားအျပားကို အသံုးျပဳေနၾကပါသည္။ readymade ေခါက္ဆြဲထုပ္မ်ား၊ ဘီစကစ္မုန္႔မ်ား၊ အခ်ိဳရည္မ်ား စသည္ျဖင့္ ေန႔စဥ္လူတို႔စားသံုးေနေသာ အစားအစာအေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ တာရွည္ခံေစေသာ ဓါတုေဆး၀ါးမ်ားကိုသံုးစြဲထားေၾကာင္းေတြ႔ရသည္။ အသီးအနွံမ်ားကိုလည္း ရာသီခ်ိန္မဟုတ္ဘဲ စားသံုးေစနိုင္ရန္ လွပေစရန္အတြက္ ရည္ရြယ္၍ ဓါတုေဆး၀ါးမ်ားကိုသံုးေနၾကေၾကာင္းေတြ႔ရသည္။ ငွက္ေပ်ာသီးကို တစ္ဖီးလံုးတစ္ျပိဳင္နက္မွည့္ေစရန္အတြက္ ေဆးျဖန္းထားၾကသည္။ ပန္းသီးကို ေတာက္ပလွပေစရန္အတြက္ ဖေယာင္းအုပ္ၾကသည္။ ထိုအခါ ပါရွိေသာ ပံုမွန္မဟုတ္သည့္ ထိုေဆး၀ါးမ်ားက စားသံုးသူတို႔၏ က်န္းမာေရးကို အႏ ၱရာယ္ေပးေတာ့သည္။ ေစ်း၀ယ္လွ်င္ပင္ပိုးသတ္ေဆးကိုေရွာင္ၾကရသည္

ယေန႔အခါတြင္ Organic food ဟုေခၚေသာ အစားအစာမ်ားကို SuperMarket ၾကီးမ်ားတြင္ ေမးျမန္း၀ယ္ယူနုိင္ပါသည္။ တြင္က်ယ္စြာမသံုးစြဲေသးေသာ္လည္း က်န္းမာေရးအရ ကိုက္ညီေသာ Organic foods အေၾကာင္းကိုတင္ျပလိုပါသည္။ Organic food ဆိုသည္မွာ စတင္စိုက္ပ်ိဳးကတည္းက ဓာတ္ေျမၾသဇာမသံုးပဲ သဘာ၀ေျမၾသဇာကိုသာ အသံုးျပဳသည္။ စိုက္ပ်ိဳးေသာေျမသည္လည္း ယခင္က ဓာတ္ေျမၾသဇာသံုးထားေသာ ေျမမိ်ဳးမဟုတ္ဘဲ ေျမလြတ္ေျမရိုင္းမ်ိဳးကို အသံုးျပဳရသည္။ ေလထဲမွ ဓါတုပစၥည္းမ်ား ေရာက္ရွိမလာေအာင္လည္း ေလကာပင္မ်ားစိုက္ရသည္။ ေနာက္ဆံုး အပင္မ်ားကိုပိုးက်ျပီဆိုလွ်င္ပင္ ဓါတုပိုးသတ္ေဆးမ်ားမသံုးစြဲဘဲ ငရုတ္သီး ႏွင့္ ၾကက္သြန္ျဖဴတို႔က္ို သံုးစြဲ၍ နွိမ္နင္းရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ Organic food မ်ားသည္ အျခားအသီးအနွံ အစားအစာမ်ားထက္ ပုိ၍ေစ်းၾကီးပါသည္။ ေနာက္အနာဂါတ္တြင္ Organic food မ်ားသည္ လူေနမႈအဆင့္အတန္းနွင့္ လူတို႔၏က်န္းမာေရးအေပၚ မ်ားစြာအေထာက္အကူျပဳေတာ့မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ကုိ ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက ေလ့လာခန္႔မွန္ၾကသည္။

ေနာက္ထပ္တစ္မ်ိဳးမွာ ပလတ္စတစ္အိတ္ ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာနုိင္ငံတြင္ ယခင္က အင္ဖက္၊ ကၽြန္းဖက္တို႔နွင့္ ထုပ္ပိုးရန္အသံုးျပဳၾကပါသည္။ လူေနမႈအဆင့္အတန္းျမင့္မားလာသည္နွင့္အမွ် ပလတ္စတစ္အိတ္မ်ားကို အသံုးျပဳၾကရပါသည္။ ထိုပလတ္စတစ္အိတ္မ်ားသည္ ေနာင္နွစ္ေပါင္း ရာခ်ီတိုင္သည့္တုိင္ မပ်က္စီးနုင္ေသာ ကမၻာ့ေျမထုကိုညစ္ညမ္းေစသည့္ ပစၥည္းမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။ ထိုပစၥည္းမ်ားသည္ လူတို႔ကို ကင္ဆာ ျဖစ္ေစပါသည္။ မည္သို႕႔ျဖစ္ေစပါသနည္း။ ပလတ္စတစ္အိတ္ျဖင့္ အစားအစာမ်ားကို ထုတ္ပိုး၍ထားျပီးေနာက္ ေနေရာင္ျခည္တိုက္ရိုက္ထိေတြ႔ေစေသာအခါ သို႔မဟုတ္ ပူလြန္းေသာအစားအစာမ်ား (လတ္တေလာ အုိးထဲမွ ဆယ္ယူလုိက္ျပီးထည့္လိုက္ေသာအစားအစာမ်ား) ကိုထည့္လိုက္ေသာအခါ ပလတ္စတစ္အိတ္ထဲမွ ကင္ဆာျဖစ္ေစေသာပစၥည္းမ်ားသည့္ အစားအစာအတြင္းသို႔ စိမ့္၀င္သြားျပီးေနာက္လူကို အႏ ၱရာယ္ ျဖစ္ေစပါသည္။ ယခုအခါ နုိင္ငံေတာ္မွ ပလတ္စတစ္အိတ္အပါးမ်ားကို ထပ္မံမထုတ္လုပ္ေစေတာ့ဘဲ တစ္ခါအသံုးျပဳျပီးေနာက္ ျပန္လည္သံုးစြဲရန္လြယ္ကူေသာ အိတ္အထူမ်ားကို ေျပာင္းလဲ သံုးစြဲေနခဲ႔ျပီ

ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ပါေသာ္လည္း အိတ္အပါး အသံုးျပဳေနမႈမ်ားကို အခ်ိဳ႕ေနရာမ်ား၌ ဆက္လက္ျမင္ေတြ႔ေနရဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ အဘယ္မွ်ဆုိးရြားပါသနည္းဆိုလွ်င္ အသင့္စားသံုးႏိုင္ေသာ ေခါက္ဆြဲစားသည့္အခါ ထည့္စရာခြက္မရွာေတာ့ဘဲ ေရေနြးပူပူက်က္က်က္ကို ေခါက္ဆြဲထုပ္ထဲေလာင္းထည့္၍ စားသံုးေနမႈမ်ားကိုလည္း မၾကာခဏေတြ႔ျမင္ေနရပါသည္။ အမွန္ဆိုလွ်င္ ေခါက္ဆြဲ၌ ပါရွိနိုင္ေသာ တာရွည္ခံပစၥည္းမ်ားအႏၱရာယ္ကို ကာကြယ္ေသာအားျဖင့္ ပထမ စျပဳတ္ေသာေရကို သြန္သင့္ပါသည္။ ေနာက္ထပ္ေရေႏြးထပ္မံထည့္ျပီးမွ သံုးေဆာင္သင့္ပါသည္။ ဤသို႔မျပဳလုပ္မိပါက ၾကာလာလွ်င္ ခႏၶာကိုယ္အတြင္း၌ ဓာတ္တိုးျဖစ္စဥ္မ်ားလြန္ကဲလာျပီး လွ်င္ျမန္စြာ အိုမင္းရင့္ေရာ္မႈျမန္ လာျခင္း၊ ဆံပင္မ်ားကၽြတ္ျခင္း၊ ထိပ္ေျပာင္ျခင္း တို႔ျဖစ္တတ္ပါသည္။

ဤသို႔ဆိုလွ်င္ ၂၁ ရာစုတြင္ သံုးစြဲျမဲသံုးစြဲေနေသာ ကင္ဆာျဖစ္ေစေသာ ဓါတ္ပစၥည္းမ်ားေၾကာင့္ ေဆးပညာတိုးတက္သေလာက္ လိုက္၍တိုးတက္ေနေသာ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ပြားမႈမ်ားအေၾကာင္းကို သိသင့္သေလာက္သိရွိျပီးျဖစ္လိမ့္မည္ ဟုထင္ပါသည္။ Prevention is better than Cure ဟုဆိုသကဲ႔သို႔ လူတိုင္းမျဖစ္ခင္ကပင္ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ၾကဖို႔ ႏွင့္ မသိေသးေသာ မိဘေဆြမ်ိဳး မိတ္ေဆြမ်ားအား လက္တုိ႔ေျပာၾကားရင္း ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈနွဳန္းကိုေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ တိုက္တြန္း အသိေပးလို္က္ရပါသည္။

ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္းေျမ့ သာယာလွပေသာ ဘ၀မ်ားကို မိမိစိတ္ၾကိဳက္မြမ္းမံနုိင္ၾကပါေစဟု ဆႏၵျပဳလ်က္…………

လင္းမိုး
nyinyi